مانع دیگری که بر سر راه تولید علم دینی و علوم اسلامی مطرح می‌شود، تفاوت و تمایزی است که میان دو مرحلۀ وضع نظریه‌ها و نقد نظریه‌ها در نظر می‌گیرند، به این بیان که دین، هرچند می‌تواند در عرصۀ وضع و ارائۀ نظریه‌ها حضور داشته باشد، ولی نقد و ارزیابی نظریه‌ها، تنها بر اساس روش علمی امکان‌پذیر است.[1]

اخیرا آیت الله علی اکبر کلانتری مدیر پژوهشکده علوم انسانی اسلامی آیت الله حائری شیرازی (ره) در کتاب خود با عنوان «درآمدی بر مبانی، اصول و منابع تولید علوم انسانی اسلامی» دیدگاه فوق را در این زمینه به چالش کشیده و نقد می کند: 

بررسی و نقد

جواب این نقد نیز از آن‌چه در پاسخ نقد پیش گفتیم روشن می‌شود، چرا که سازوکار ما در فرآیند تولید علوم انسانی‌اسلامی، هم در مرحلۀ جمع آوری قرائن و شواهد و هم در مقام داوری، مبتنی بر روش علمی است که توضیح آن خواهد آمد.

به گفتۀ یکی از پژوهشگران، اعتقاد به این مانع نیز ریشه در تفکرات پوزیتیویستی و نگتیویستی دارد و این تمییز، تنها توسط این دو نظریه روش شناختی مضمحل مطرح شده است و امروزه در فلسفۀ علم، هیچ جایگاهی ندارد، اگر چه مع‌الاسف در دانشگاه‌ها و حتی حوزه‌های علمیۀ ما، اعتقاد و اهتمام خیره کنندۀ غریبی نسبت به آن وجود دارد و اصلا این تفطّن پیدا نشده که این آموزه، مربوط به پنجاه سال قبل است و از آن زمان به بعد نیز، نقد‌های بسیار جدّی بر آن وارد شده است.[2]

پانوشت ها:

ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

[1]ـ ر.ک: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، علم دینی، دیدگاه‌ها و ملاحظات، ص126

[2]ـ ر.ک: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، علم دینی، دیدگاه‌ها و ملاحظات، ص127