به گزارش خبرنگار پژوهشکده تحول و ارتقاء علوم انسانی و اجتماعی به نقل از پایگاه خبری – تحلیلی مفتاح اندیشه؛ نخستین نشست شورای عالی سیاستگذاری «ستاد راهبری علوم انسانی اسلامی» با حضور حضرات آیات اعرافی و رجبی و حجج‌اسلام والمسلمین عباسی، حکیمیان، سعدی، خیاط و رجایی همچنین آقایان دکتر طهرانچی و حسنی آهنگر به عنوان اعضای حقوقی و همچنین حجج‌اسلام پارسانیا و غلامی‌و آقای دکتر حداد عادل با عنوان اعضای حقیقی این شورا برگزار شد.
ستاد راهبری علوم انسانی اسلامی حوزه علمیه تداخلی با نهادهای مشابه نخواهد داشت
آیت‌الله علیرضا اعرافی در این نشست عنوان کرد: در سال‌های گذشته در ستاد کارهای مقدماتی برای علوم انسانی اسلامی انجام شد، در این خصوص کوشش شد که در خصوص بخش‌های فقهی، فلسفی، کلامی‌و غیره متناسب با زیرساخت‌های موجود کارهایی انجام شود.
مدیر حوزه‌های علمیه، گفت: در این راستا درختواره رشته‌ای حوزوی تدوین شد که من امروز این درختواره را به ابلاغ بخش‌های حوزوی رساندم که در حدود ۸۰ رشته و گرایش کار خود را دنبال می‌کند.
آیت‌الله اعرافی تاکید کرد: برای درس‌های خارج فقه در متن حوزه کارهایی شده و در بخش پژوهش‌های مورد نیاز نظام اسلامی در حال حاضر ۱۰۰ پروژه در حال اجرا است.
وی ادامه داد: ما معترف هستیم که با انتظاری که از حوزه وجود دارد و از آنچه مورد انتظار رهبر معظم انقلاب است، فاصله داریم.
عضو شورای عالی حوزه‌های علمیه، یادآور شد: در حوزه ما برای توجه به مباحث اجتماعی و فرهنگی و پاسخگویی نسبی به نیازهای جامعه و نظام، غیر از کارهایی که انجام می‌شد، طرح ستادهای راهبری هم ایجاد شد و در این خصوص مجموعه‌ای از بحث‌ها در ۱۵ ستاد دنبال می‌شود.
آیت‌الله اعرافی تصریح کرد: ما به عنوان حوزه، رسالتی داریم و تشکیل این جمع برای این است که راه‌های مورد اهتمام بیشتری پیدا کنیم تا حوزه با سنجیدگی به بحث علوم انسانی اسلامی ورود کند.
وی اضافه کرد: ستاد راهبری علوم انسانی اسلامی حوزه علمیه، جای هیچکدام از نهادها را نخواهد گرفت و کارهایی که در شورای عالی انقلاب فرهنگی و دیگر نهادها صورت می‌گیرد، در جای خود اهمیت دارد و حوزه نه می‌تواند و نه می‌خواهد جای آن‌ها را بگیرد.
مدیر حوزه‌های علمیه یادآور شد: سه هدف به شکل مترتب می‌توان پیش بینی کرد؛ هدف نخست این است که ستاد راهبری علوم انسانی و اسلامی قلمرو موردنیاز برای آن را توسعه دهد.
آیت‌الله اعرافی ادامه داد: باید بین نهادهای حوزوی و همچنین بخش‌های فراحوزوی تعاملات لازم صورت گیرد.
بدون تربیت نیروی انسانی کارآمد به نتیجه نمی‌رسیم
آیت‌الله محمود رجبی به عنوان سخنران دیگر تصریح کرد: ما اگر روی نسل جدید برنامه ریزی درستی داشتیم، این نسل با نسل پیشین به این میزان تفاوت نداشت.
وی افزود: رئیس موسسه امام خمینی(ره) گفت: آیت‌الله مصباح می‌گفتند، ما هر قدر هم که محتوا و ساختار را ایجاد کنیم، اگر نیروی انسانی مناسب نداشته باشیم، به نتیجه نمی‌رسیم؛ به همین دلیل در موسسه امام خمینی(ره) هم به دنبال تربیت نیروی انسانی کارآمد بودند.
عضو شورای عالی حوزه‌های علمیه تصریح کرد: در نگاه کوتاه مدت ما باید کارهای عملیاتی را اولویت بندی کنیم و لازم است که با تضارب آرا، دیدگاه‌های مختلف در رابطه با مفهوم اسلامی کردن علوم انسانی را به هم نزدیک کنیم.
آیت‌الله رجبی مطرح کرد: از نظر آیت‌الله مصباح یزدی، کار اسلامی کردن علوم انسانی باید از مبانی آغاز شود و پرداختن به مبانی کنونی علوم انسانی کار را با ابهام مواجه می‌کند؛ چرا که با مفاهیم اسلامی ناسازگار است.
وی تاکید کرد: ما نباید مسیر کوتاه مدت را صرفا موردتوجه قرار دهیم، بلکه باید نگاهی هم به تربیت نیروی انسانی کارآمد داشته باشیم.
نباید بهانه دست جنجال کنندگان علیه رابطه حوزه و دانشگاه داد
دکتر غلامعلی حدادعادل عنوان کرد: اسلامی شدن علوم انسانی یکی از چالش‌های انقلاب اسلامی بوده و اسلامی شدن علوم انسانی یکی از لوازم و ارکان تمدن نوین اسلامی است.
عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی، افزود: ما نمی‌توانیم بگوییم در مسیر تمدن نوین اسلامی هستیم و در عین حال تکلیف خود را با علوم انسانی رسیده از غرب روشن نکنیم.
رئیس فرهنگستان زبان و ادب فارسی گفت: ایجاد علوم انسانی اسلامی یک عرصه مهم برای اثبات عقلانیت دینی بوده و این همان ممیزه‌ای است که انقلاب اسلامی را می‌تواند از حرکت‌های تقلبی انقلابی و تندرو مانند داعش و طالبان جدا کند.
حداد عادل تصریح کرد: تحول علوم انسانی از نظر عملی عرصه گسترده‌ای برای تحقق آرمان همکاری حوزه و دانشگاه بوده و ما باید به این موضوع عینیت ببخشیم و هر نوع کاری در جهت این مقصود مبارک است.
وی با بیان اینکه از نظر ساختاری مشکلی برای تحقق این اهداف وجود ندارد، تاکید کرد: وظایف و رسالت ستاد در راهبری علوم انسانی اسلامی باید شفاف شود و و در حال حاضر در داخل حوزه موسسه‌های سازمان یافته و فعالیت‌های فردی انجام می‌شود؛ در بیرون از حوزه هم شکل دیگری از فعالیت‌ها انجام می‌شود.
رئیس فرهنگستان زبان و ادب فارسی خاطرنشان کرد: در حال حاضر سرنوشت علوم انسانی کشور را وزارت علوم و دانشگاه‌ها تعیین می‌کنند و لازم است که مشخص شود حوزه از بخش خارج از حوزه چه انتظاراتی داشته و چه سازوکاری برای طراحی آن قائل است.
حداد عادل یادآور شد: در حال حاضر ما با روی کار آمدن دولت کنونی باید کمربندهای خود را برای کار ببندیم زیرا که در دوره‌های گذشته چنین بستری فراهم نبوده است.
عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام، بیان کرد: ما هیچ برنامه‌ای را تصویب نمی‌کنیم، الا اینکه آن را جهت بررسی به مراکز حوزوی ارسال کنیم و مهمترین بخشی که از حوزه با ما در تعامل است، انجمن‌های علمی هستند و بیشتر دانشگاهی حوزوی هستند و مسائل دانشگاه را هم بهتر درک می‌کنند.
حداد عادل ابراز کرد: ما سعی کردیم دوگانه متقابل حوزه و دانشگاه را به یک وحدت عملی تبدیل کنیم و در این راستا کارهای آیت‌الله اعرافی بسیار ارزشمند بود.
وی اظهار داشت: یک عده شیاطین به اصل رابطه حوزه و دانشگاه معتقد نیستند و به دنبال جار و جنجال هستند؛ لذا ما باید تلاش کنیم چنین بهانه‌هایی به دست بهانه جویان داده نشود.
رئیس فرهنگستان زبان و ادب فارسی، اضافه کرد: ما از حوزه می‌خواهیم به ما بگوید که معنای علوم انسانی اسلامی چیست؛ این نیازمند یک کار تحقیقی است و ما باید در این زمینه به نقطه مشترکی برسیم.
حداد عادل خاطرنشان کرد: این اسلامی شدن انواع مختلفی دارد؛ مثلا اسلامی شدن روانشناسی با اسلامی شدن فلسفه، جامعه شناسی، هنر و غیره تفاوت دارد.
وی مطرح کرد: ما باید برای علوم انسانی اسلامی یک درس الزامی‌در دانشگاه داشته باشیم؛ منتها برای این درس کتاب پرباری نیاز است که حوزه باید این کتاب را تدوین کند.
علوم انسانی اسلامی نیازمند تربیت نیرو است
حجت‌الاسلام والمسلمین علی عباسی بیان داشت: برای راهبری فعالیت‌های در قلمرو علوم انسانی در حوزه علمیه و مراکزی که بیشترین تقرب را با علوم اسلامی دارد، باید ظرفیت‌ها شناسایی شود.
وی افزود: مراکز حوزوی سهل الوصول ترین مراکز برای تولید دانش و تربیت نیرو برای علوم انسانی اسلامی هستند.
رئیس جامعه المصطفی العالمیه گفت: برخی کارهای انجام شده در حوزه علوم انسانی، مزرعه‌های نمونه‌ای هستند که باید به آن‌ها توجه و از آن‌ها الگو گرفته شود.
حجت‌الاسلام والمسلمین عباسی تاکید کرد: ما باید برای علوم انسانی اسلامی نیرو تربیت کنیم؛ اگر این اتفاق رخ دهد، به مرور بخش‌های علمی وارد این مسیر می‌شوند.
برای علوم انسانی اسلامی تولید محتوا نیاز داریم
دکتر محمدمهدی طهرانچی خاطرنشان ساخت: ما باید به این سوال پاسخ دهیم که آیا می‌توانیم به علوم انسانی در قالب دانشگاهی، مفاهیم دینی و حوزوی را اضافه کنیم یا خیر.
وی افزود: ما اگر بخواهیم با دانشگاه‌هایی مانند تهران و علامه و غیره ارتباط برقرار کنیم، علی رغم غنی شدن کار، به دلیل مقاومت‌های این دانشگاه‌ها، توان مجموعه ستاد راهبری علوم انسانی و اسلامی حوزه فرسوده خواهد شد.
رئیس دانشگاه آزاد اسلامی گفت: ما باید برای علوم انسانی اسلامی رشته‌های نو بنیان بگذاریم و باید منابع موردنیاز برای تولید محتوا را مشخص کنیم و این تولید محتوا و نیروی انسانی در رابطه با آن را باید جدی بگیریم.
طهرانچی بیان کرد: هر جایی که صحبت از الهیات در دانشگاه‌ها و ارتباط آن با رشته‌ها وجود دارد، ما با الهیات مسیحی مواجه هستیم.
چالش‌ها و ظرفیت‌های علوم انسانی اسلامی شناسایی شود
حجت‌الاسلام والمسلمین حسینعلی سعدی گفت: آیین نامه ستاد راهبری علوم انسانی اسلامی نیاز به چکش کاری دارد.
وی افزود: مکانیزم حقوقی برای اجرای کارها در ستاد راهبری با خلاءهایی مواجه است و لازم است در رابطه با آن تاملی صورت گیرد.
رئیس دانشگاه امام صادق(ع) گفت: بعد از اینکه مسئله تحول علوم انسانی اسلامی مطرح شد، کارهایی انجام شد، لازم است گزارشی از این کارها تولید شود؛ چرا که برخی از این کارها موازی کاری است.
حجت‌الاسلام والمسلمین سعدی یادآور شد: لازم است چالش‌ها و همچنین ظرفیت‌ها در زمینه علوم انسانی اسلامی شناسایی شود؛ ما در دانشگاه امام صادق (ع) هم تجربه منحصر به فردی داریم.
وی تاکید کرد: بحث فقه‌های تخصصی و فلسفه‌های مضاف در حوزه ابتکار ارزشمندی از سوی آیت‌الله اعرافی بود و ما نیاز داریم که مزیت‌های نسبی حوزه‌ها شناسایی شوند.
رئیس دانشگاه امام صادق(ع) مطرح کرد: امروز در دانشگاه امام صادق(ع) به دنبال این هستیم مباحث فقهی و فلسفی را اجتهادی بخوانیم؛ ما یک روش تحول مشخصا متناظر با رشته‌های موجود را نیازمندیم.
حجت‌الاسلام والمسلمین سعدی ابراز کرد: در بحث سیاستگذاری اگر به چالش‌ها توجه کنیم، می‌توانیم سرعت بیشتری را در بحث تحول شاهد باشیم.
حوزه به متن آموزشی دانشگاه‌ها ورود تدریجی داشته باشد
حجت‌الاسلام والمسلمین حمید پارسانیا اظهار داشت: تا حوزه نتواند انسجام حوزه‌های معرفتی را برای نظام و جهان اسلام تعیین کند، حرکت تمدنی شکل نمی‌گیرد.
وی افزود: ارتباطاتی که حوزه امروز با دانشگاه دارد، باید به تدریج به متن آموزشی دانشگاه‌ها وارد شود و به شکلی باشد که به عقبه موجود نظام حوزوی آسیبی نرسد.
عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی گفت: اصل شکل گیری ستاد راهبری علوم انسانی اسلامی بسیار مغتنم و ارزشمند بوده هر چند دیر انجام شده، اما باید با جدیت کار دنبال شود.
حوزه از ظرفیت ایجاد شده در دولت جدید استفاده کند
حجت‌الاسلام والمسلمین مهدی رجائی نیا بیان کرد: بسیاری از طرح‌های تحولی که نیازمند پشتیبانی مالی بود، روی زمین مانده است؛ اما بسیاری از نهادها به خوبی به نقش آفرینی پرداخته اند.
وی افزود: ستادهای مربوطه با حرکت‌های جهادی و با کمترین میزان بودجه شکل گرفت و تحقق دین در جامعه، تبدیل شدن حوزه به قوه عاقله فرهنگی جامعه، پاسخگویی حوزه در برابر معضلات مربوط به حوزه، نفی سکولاریسم و فرهنگ سازی در راستای وظایف محوله ستادها، از اهداف کار است.
رئیس مرکز تحقیقات اسلامی مجلس شورای اسلامی گفت: ستادهای راهبری جمعیت و خانواده، عفاف و حجاب، فناوری‌های هوشمند، سند تحول آموزش و پرورش، امر به معروف و نهی از منکر، محیط زیست، فضای مجازی، مهاجرین، فرق و ادیان، بیانیه گام دوم انقلاب اسلامی و چند ستاد دیگر از مجموعه ستادهای ایجاد شده به حساب می‌آیند.
حجت‌الاسلام والمسلمین رجائی نیا مطرح کرد: بحمدالله هم مجلس و هم دولت به ویژه در دوره جدید استقبال ویژه‌ای با این برنامه‌های حوزه داشته اند و در حال حاضر همت حوزه را برای پیشبرد اهداف می‌طلبد.
از ظرفیت نخبگانی جهان اسلام در علوم انسانی اسلامی استفاده شود
حجت‌الاسلام والمسلمین علی خیاط تصریح کرد: یکی از مهمترین کارهایی که این ستاد می‌تواند بکند تجمیع و ارزیابی کارها و مجموعه‌ها است.
وی افزود: اگر تولیداتی که صورت گرفته، به خوبی عرضه شود، بدنه‌های مقاوم دانشگاه‌ها هم شکسته می‌شوند، چرا که دانشجوها از مسئولین دانشگاه‌ها مطالبه خواهند داشت.
رئیس دانشگاه علوم اسلامی رضوی گفت: می‌توان به ظرفیت نخبگانی در سطح جهان اسلام هم نظر داشت و می‌توان از طریق واحد بین الملل ظرفیت‌های بخش‌های خارج از کشور هم ضمیمه کار شود.
اساتید دانشگاه باید از حضور متخصصین علوم انسانی در حوزه مطلع شوند
حجت‌الاسلام والمسلمین علی محمد حکیمیان در نشست اعضای ستاد راهبری علوم انسانی اسلامی حوزه علمیه که در سالن آیت‌الله حائری مرکز مدیریت حوزه‌های علمیه برگزار شد، عنوان کرد: نه حوزه می‌تواند نسبت به نهادهای بیرونی دستوری عمل کند، نه دیگر نهادها این امکان را دارند؛ بلکه باید کارها توصیه‌ای عمل شود.
وی افزود: تعامل ما با دانشگاه‌ها به مراتب بهتر و مورد پذیرش بیشتر بوده و حتی نسبت به حوزه علمیه، تعامل دانشگاه‌ها با ما بهتر است.
رئیس پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، گفت: ما همکارهای مومن در سطح دانشگاه‌ها داریم و برخی از اساتید اطلاع ندارند که چه انسان‌های آگاهی در بخش علوم انسانی در حوزه‌ها وجود دارند و باید تعامل‌ها و همکاری‌ها برای حل این مشکل با دانشگاه بیشتر شود.
حجت‌الاسلام والمسلمین حکیمیان تصریح کرد: نیروهای انسانی در دانشگاه‌ها از منابع ارزشمند ما هستند و باید از این منابع گرانبها استفاده‌های لازم را داشته باشیم.
ساختار ستاد راهبری علوم انسانی اسلامی حوزه علمیه
گفتنی است؛ اسامی اعضای حقوقی و حقیقی ستاد بدین شرح است؛
آیت‌الله علیرضا اعرافی، مدیر حوزه‌های علمیه
آیت‌الله محمود رجبی، رئیس مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره)
آیت‌الله علی اکبر رشاد، رئیس پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی
دکتر غلامعلی حداد عادل، رئیس شورای تحول و ارتقاء علوم انسانی شورای عالی انقلاب فرهنگی
دکتر محمدمهدی طهرانچی، رئیس دانشگاه آزاد اسلامی
حجت‌الاسلام والمسلمین علی عباسی، رئیس جامعه المصطفی العالمیه
حجت‌الاسلام والمسلمین دکتر علی محمد حکیمیان، رئیس پژوهشگاه حوزه و دانشگاه
حجت‌الاسلام والمسلمین حسینعلی سعدی، رئیس دانشگاه امام صادق(ع)
حجت‌الاسلام والمسلمین خیاط، رئیس دانشگاه علوم اسلامی رضوی
حجت‌الاسلام والمسلمین حمید پارسانیا، عضو محترم شورای عالی انقلاب فرهنگی
حجت‌الاسلام والمسلمین رضا غلامی، رئیس مرکز پژوهش‌های علوم انسانی اسلامی صدرا
دکتر محمدرضا حسنی آهنگر، رئیس دانشگاه جامع امام حسین(ع)
حجت‌الاسلام و المسلمین رجایی، دبیر ستاد راهبری
حجت‌الاسلام والمسلمین نجف لکزایی، رئیس پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی
حجت‌الاسلام والمسلمین شمس الله مریجی، رئیس دانشگاه باقرالعلوم(ع)
«ستاد راهبری علوم انسانی اسلامی حوزه علمیه» دارای دو شورا شامل شورای عالی سیاستگذاری و شورای برنامه‌ریزی است که آیت‌الله علیرضا اعرافی، رئیس شورای سیاستگذاری این ستاد هستند.
ستاد راهبری علوم انسانی اسلامی نهادیست سیاستگذار، برنامه‌ریز، هدایتگر، ارزیاب، مطالبه‌گر و پاسخگو نسبت به سیاست‌ها و برنامه‌های توسعه علوم انسانی اسلامی که در عرصه‌های مدیریتی، آموزشی، پژوهشی، ترویجی و گفتمانی در سطح ملی و بین المللی فعالیت می‌کند